«هدف شعر، تغییر بنیادین جهان است.»

احمد شاملو

جایزه‌ی شعر احمد شاملو از سال ۱۳۹۴ به همت و با تلاش اعضای موسسه‌ی الف. بامداد بنیان گذاشته شد که موسسه‌ای است فرهنگی پژوهشی، به مدیریت آیدا شاملو، همسر احمد شاملو و به یاری چند تن از دوستان و علاقمندان به شاعر اداره می‌شود. جایزه‌ی شعر شاملو هر سال از میان مجموعه‌شعرهای نو ِ چاپ اول ِ منتشرشده در سال قبل که برای دبیرخانه‌ی این جایزه ارسال می‌شود، مجموعه‌شعر برگزیده‌ی سال را انتخاب و معرفی می‌کند. این جایزه‌ شامل تندیس، لوح تقدیر و جایزه‌ی نقدی است که در مراسمی در سال‌روز تولد احمد شاملو، ۲۱ آذر ماه، به برنده اهدا می‌شود. میزان جایزه‌ی نقدی در نظرگرفته‌شده ۵ میلیون تومان است که پرداخت آن به توان مالی دبیرخانه‌ی جایزه‌ی شعر و موسسه‌ی الف. بامداد در آن سال بستگی دارد. داوران هر دوره، از سوی هیأت‌ امنای موسسه و دبیرخانه‌ی جایزه انتخاب می‌شوند. آثار رسيده به دبیرخانه در دو مرحله مورد داوری و بررسی قرار می‌گیرد. در مرحله‌ی اول، هیأت سه نفره‌ی داوران آثار را بر اساس معیارهای استخراج‌شده از نظرات مکتوب احمد شاملو درباره‌ی شعر نو بررسی می‌کنند و به جنبه‌های گوناگون هر اثر جداگانه امتیاز می‌دهند. سپس داوران از میان آثاری که بالاترین امتیاز را کسب کرده‌اند، با تبادل نظر و هم‌فکری، حدود ۱۰ تا ۲۰ عنوان را برای صعود به مرحله‌ی دوم برمی‌گزینند. داوران مرحله‌ی اول از میان شاعران، منتقدان ادبی و يا مترجمان حوزه‌ی شعر انتخاب می‌شوند تا در وهله‌ی نخست، عیار و محک اصلی هويت شعری آثار باشد چرا که «اثر هنری پیش از آن که بار تعهد یا التزامی را به دوش بکشد، باید هویت هنری خود را ثابت کند.» (احمد شاملو، درباره‌ی هنر و ادبیات: ۱۲۵‌) داورهای مرحله‌ی دوم از میان شاعران، منتقدان ادبی و نیز روشنفکرانی انتخاب می‌شوند که گاه علاوه بر حوزه‌‌ی‌ شعر و ادبیات در زمینه‌های دیگر هنر و علوم انسانی نیز فعالیت دارند تا از طریق این افراد، به مثابه‌ی واسطه‌ی اجتماع، ادبیات و هنر، «فرهنگ هنری جامعه» نیز تا حدی در انتخاب مجموعه شعر برگزیده‌ی جایزه‌ی احمد شاملو سهیم شود. چرا که شعر در آرمان احمد شاملو نه شعری‌ست فرهیخته، نه تجرید صرف‌ و در زمره‌ی رویکرد «هنر برای هنر» و نه شعری‌ست عامه‌پسند و بازاری؛ شعر آرمانی در نظر شاملو، شعری‌ست که به شهادت تاریخ برمی‌خیزد، شعری اجتماعی که آرمان هنر را تعالی تبار انسان و اثرگذاری بر جامعه می‌داند.